Ile czasu trwa powrót do normalności po cyklu sterydowym?

Żyjąc w błogiej nieświadomości

Zdecydowana większość osób sięgających po sterydy anaboliczno-androgenne (w skrócie SAA) koncentruje się głównie na pozytywnych aspektach wynikających z ich stosowania, takich jak poprawa libido i samopoczucia oraz oczywiście przyrosty siły i masy mięśniowej. Na ewentualne negatywne konsekwencje związane z przyjmowaniem SAA zwracają uwagę głównie osoby, które już pewnych problemów doświadczyły w przeszłości. Co prawda na forach sportowych znaleźć można wiele wątków poświęconych zdrowotnym następstwom towarzyszącym eksperymentom z substancjami dopingującymi, ale niestety ciągle wiele osób zakłada, iż większość przestróg i proponowanych środków ostrożności formułowana jest na wyrost. Praktyka jednak pokazuje, że w rzeczywistości jest zupełnie inaczej.

Co się dzieje w organizmie gdy zaczynamy brać sterydy?

Wprowadzenie do organizmu hormonalnych środków dopingujących doprowadza do istotnych zmian w funkcjonowaniu wielu układów i narządów. Nie ma sensu skrupulatnie rozpisywać co dokładnie dzieje się kiedy zaczynamy przyjmować testosteron, nandrolon lub inne podobne im substancje.

Warto jedynie podkreślić, iż skutkami ich przyjmowania są m.in.:

• zaburzenia gospodarki lipidowej, co objawia się zwiększeniem poziomu lipoprotein o niskiej gęstości (LDL) i obniżeniem poziomu lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL), niekiedy również wzrostem poziomu triglicerydów. Zmiany te mogą być wskaźnikiem zwiększonego ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych o podłożu miażdżycowym.
• wzrost ciśnienia tętniczego krwi, niekiedy znaczny (uzależniony od rodzaju stosowanych środków, dawek, osobniczych uwarunkowań / tendencji, diety i aktywności fizycznej). Wzrost ciśnienia tętniczego może w niektórych wypadkach stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia.
• zaburzenie funkcji wątroby, możliwe do zdiagnozowania poprzez wykonanie tzw. prób wątrobowych. Szczególnie niebezpieczne okazują się tutaj środki przyjmowane drogą pokarmową, zwłaszcza jeśli stosowane są długo (dłużej niż4 – 5 tygodni) i/lub w wysokich dawkach. Preparaty iniekcyjne są o wiele łagodniejsze da wątroby, choć również mogą ją obciążać.
• upośledzenie produkcji hormonów płciowych i gonadotropowych, co jest bezpośrednią konsekwencją podawania testosteronu lub podobnych mu substancji z zewnątrz. Na zasadzie sprzężenia ujemnego zwrotnego dochodzi do zahamowania produkcji gonadoliberyny (GnRH), luteortropiny (LH) i androgenów. Jeśli „blok” się przedłuża w czasie, dochodzi do zmian strukturze i funkcji jąder i do ich postępującej atrofii (zaniku). Może też dochodzić do drastycznego wzrostu poziomu estrogenu (zjawisko aromatyzacji testosteronu) i prolaktyny, czego skutkiem jest m.in. „zalany” wygląd, ginekomastia, obniżenie nastroju i libido.
• zaburzenia funkcji nerek są rzadkością, niemniej u osób predysponowanych lub stosujących sterydy bardzo długo mogą pojawić się nieodwracalne i groźne zmiany w obrębie tego narządu.

Dodatkowo na skutek wspomnianych powyżej zaburzeń pojawić się mogą: trądzik, łysienie, powiększenie gruczołu krokowego, nadmierna agresja, problemy ze snem, problemy z aparatem ruchu i wiele innych dolegliwości.

Co się dzieje w organizmie po odstawieniu sterydów?

W zdecydowanej większości przypadków samo przyjmowanie sterydów, zwłaszcza w początkowym okresie cyklu jest źródłem samych pozytywnych wrażeń. Niechciane fajerwerki pojawiające się u osób będących „na towarze” najczęściej tłumione są lub maskowane dodatkową farmakologią. Prawdziwe problemy zaczynają się po odstawieniu SAA. Niektóre zaburzenia takie jak chociażby podwyższone ciśnienie krwi znikają samoistnie nieraz już kilka – kilkanaście dni po zejściu z tzw. „bomby”. Inne są rozłożone w czasie. Przykładowo przywrócenie prawidłowej funkcji wątroby, nawet przy dobrze skrojonej suplementacji może trwać od kilku do kilkunastu tygodni (przy stosowaniu w czasie cyklu sterydów oralnych). Jeszcze gorzej sytuacja wygląda w przypadku hormonów płciowych i osi podwzgórze- przysadka- jądra (zwanej osią HPTA). Okazuje się, że ten układ niezwykle opornie wraca do równowagi i właśnie jemu chciałbym poświęcić więcej uwagi.

Blokada HPTA, odblok i niejednoznaczne wyniki

Jak wspomniałem, zablokowanie osi HPTA będące naturalną konsekwencją stosowania sterydów może mieć bardzo długofalowe konsekwencje. Organizm w większości przypadków wraca do normalności, jednak trwa to stosunkowo długo. Badania naukowe wskazują, że deregulacja HPTA będąca konsekwencją kilkutygodniowego cyklu sterydowego trwa przeciętnie około pół roku. Oznacza to, że po tzw. „bombie” nawet przez sześć miesięcy trzeba borykać się z nieprawidłowym (czytaj obniżonym) poziomem testosteronu. Jakie konsekwencje to za sobą niesie? Oprócz utraty znacznej części wypracowanych efektów liczyć się należy m.in. także z obniżeniem samopoczucia i spadkiem libido.

W praktyce w celu zniwelowania niekorzystnego wpływu SAA na oś HPTA stosuje się tzw. odblok (znany także jako PCT), oparty na substancjach takich jak tamoksyfen i cytrynian clomifenu. Dokładny mechanizm działania tych związków opiszę w osobnym artykule (podobnie jak różnice między nimi), teraz wspomnę tylko, że poprzez ich zastosowanie możliwe jest uaktywnienie układu regulującego wydzielanie hormonów płciowych, głównie poprzez stymulację wydzielania gonadotropin. W przypadku dłuższych cyklów sterydowych w trakcie ich trwania i niekiedy po ich zakończeniu przyjmuje się także gonadotropinę kosmówkową (HCG), która pobudza jądra do pracy. Czy jednak te wszystkie zabiegi powodują, że gospodarka hormonalna błyskawicznie wraca do równowagi?

Niestety błędem jest zakładanie, że przeprowadzenie „książkowego odbloku” gwarantuje natychmiastową regenerację osi HPTA. Sytuacja jest złożona i należy ją rozpatrywać indywidualnie. Znam przypadki osób, które po zakończeniu kuracji pocyklowej nie miały żadnych problemów, co więcej – podczas badań okazywało się, że poziom testosteronu jest u nich wyższy niż przed cyklem. Znam także przypadki osób, u których nawet po solidnym PCT nie udawało się przywrócić od razu prawidłowego poziomu hormonów płciowych. Co więcej znam także osobę, która po jednym cyklu sterydowym nabawiła się trwałego defektu w postaci hipogonadyzmu, objawiającego się zablokowaniem produkcji testosteronu na amen… Żaden odblok niestety nie pomógł.

Brakuje badań porównujących finalne skutki stosowania i niestosowania PCT po zakończeniu cyklu sterydowego. Jedyny eksperyment do jakiego udało mi się dotrzeć wskazywał, iż zastosowanie tzw. odbloku może pozwolić na dwukrotnie szybsze odzyskanie równowagi osi HPTA w porównaniu do sytuacji, w której zabieg ten nie jest wprowadzany. W owej próbie były to trzy miesiące (przy zastosowaniu PCT), dla stosunkowo łagodnego cyklu sterydowego. W przypadku długich kuracji z zastosowaniem wielu środków, zwłaszcza takich jak nandrolon, może się okazać, że przywrócenie hormonalnej równowagi trwać będzie o wiele dłużej niż kwartał.

Podsumowanie

Stosowanie sterydów anabolicznych wiąże się z wieloma negatywnymi następstwami. Niektóre z nich mogą okazać się długofalowe, dotyczy to zwłaszcza kondycji układu regulującego produkcję hormonów płciowych takich jak testosteron. Istnieją przesłanki by zakładać, że powrót do równowagi po cyklu sterydowym, nawet przy zastosowaniu odpowiednich środków farmakologicznych takich jak HCG czy clomifen, trwać może wiele miesięcy, natomiast w przypadku braku wprowadzenia tzw. PCT – wydłużyć się może dwukrotnie. Warto mieć ten fakt na uwadze planując kolejny cykl.