Czy jesteś w stanie sobie wyobrazić sytuację, w której siedemdziesięciolatek dotrzymuje kroku, albo i prześciga w zawodach biegowych trzydziestolatka? Większość z Was zapewne odpowie, że niekoniecznie, ale znajdą się i tacy, którzy podadzą konkretne przykłady, że tak się może zdarzyć. Otóż wiek wcale nie musi definiować naszego zdrowia czy sprawności.
Mit wieku chronologicznego
Wiek chronologiczny to to, co wpisujesz, wypełniając formularz medyczny lub składając wniosek o polisę ubezpieczeniową. Jednak jasne jest, że dwie osoby mogą mieć ten sam wiek chronologiczny, ale znacząco różne profile zdrowotne. Koncepcja wieku biologicznego jest bardziej przekonująca. Mierzy Twoje zdrowie i to, jak funkcjonuje Twoje ciało w porównaniu z innymi osobami, które mają ten sam wiek chronologiczny.
Nauka pokazuje teraz, że Twój wiek biologiczny może różnić się od Twojego wieku chronologicznego nawet o 20 lat. Więc przestań liczyć świeczki urodzinowe na swoim torcie i policz swoje zdrowe nawyki. Są lepszym wskaźnikiem rzeczywistego wieku.
Jakie czynniki wpływają na Twój wiek biologiczny?
Wybory dotyczące stylu życia
Jednym z najważniejszych czynników, który decyduje o Twoim wieku biologicznym, jest styl życia. Badanie opublikowane w czasopiśmie Circulation pokazuje, jak sposób, w jaki żyjesz, wpływa na to, jak się starzejesz. Ujawniło, że czynniki związane ze stylem życia są kluczowe dla określenia wyników zdrowotnych – i jest to poparte naukowo.
Przełomowe badanie opublikowane w czasopiśmie Circulation wykazało, że osoby, które przyjęły pięć zdrowych nawyków – niepalenie, utrzymanie zdrowej masy ciała, regularna aktywność fizyczna, umiarkowane spożycie alkoholu i zdrowa dieta – mogą wydłużyć swoją oczekiwaną długość życia nawet o 14 lat w przypadku kobiet i 12 lat w przypadku mężczyzn. Wniosek? Styl życia ma ogromne znaczenie.
Czynniki genetyczne i epigenetyka
Niestety, nie możesz zmienić swojego DNA, czyli sekwencję genów, które określają Twoje cechy fizyczne i ryzyko choroby. Nadal jednak możesz wpływać na to, jak wyrażają się informacje w Twoich genach. Na przykład poprzez czynniki dietetyczne i inne związane ze stylem życia. Mogą one wywołać zmiany wewnątrz komórek, które zmniejszają ekspresję niektórych genów. Mogą również zwiększyć ich ekspresję. Te zmiany epigenetyczne mogą również przyspieszyć lub spowolnić starzenie się.
Świetnym przykładem są ćwiczenia. Badania pokazują, że regularne poruszanie ciałem poprzez treningi aerobowe może zmienić wiek epigenetyczny różnych tkanek w ciele. Osoby o wysokiej aktywności mogą mieć tkankę mięśniową, która ma młodszy wiek biologiczny niż osoby nieaktywne.
Postawa psychiczna i radzenie sobie ze stresem
Twój umysł również wpływa na to, jak szybko starzejesz się biologicznie. Badania przeprowadzone przez Yale School of Public Health wykazały, że osoby, które akceptowały to, że się starzeją i dobrze się czuły w tym procesie, żyły średnio o 7,5 roku dłużej niż osoby, które miały negatywne myśli na ten temat. Kolejnym silnym czynnikiem jest stres. Zwróć uwagę, że osoby, które prowadzą stresujące życie, pełne lęków, problemów, nadmiaru pracy itp. częściej wyglądają na starsze i tak samo też się zachowują?
Badanie opublikowane w Proceedings of the National Academy of Sciences wykazało, że przewlekły stres może skracać telomery – struktury ochronne na końcach chromosomów. Telomery są silnie związane ze starzeniem się komórek i długowiecznością.
Relacje społeczne i poczucie celu
A co z relacjami i kontaktami społecznymi? Te połączenia również wpływają na zdrowie i długowieczność. Metaanaliza opublikowana w PLOS Medicine wykazała, że silne relacje społeczne były związane z 50% wzrostem prawdopodobieństwa przeżycia w różnych grupach wiekowych. Ponadto potrzebujesz poczucia celu, aby w pełni korzystać z życia i spowolnić proces starzenia. Badanie opublikowane w The Lancet wykazało, że osoby z silnym poczuciem celu odnotowywały 23% redukcję śmiertelności ze wszystkich przyczyn i były mniej narażone na rozwój chorób sercowo-naczyniowych.
Ciągła nauka i zaangażowanie poznawcze
To bardzo istotne, aby utrzymywać swój mózg w dobrej kondycji. Podobnie jak mięśnie szkieletowe, mózg, który nie ma bodźców, zaczyna się szybciej starzeć i słabnąć. Badanie w Neurology wykazało, że osoby, które przez całe życie angażowały się w czynności stymulujące umysł, miały mniejsze ryzyko wystąpienia łagodnych zaburzeń poznawczych, niezależnie od wieku. Jak możesz wykorzystać te odkrycia? Próbuj nowych rzeczy! Ucz się nowych umiejętności. Rozwiązuj łamigłówki. Naucz się nowego języka lub gry na nowym instrumencie. Istnieje nauka stojąca za pobudzającymi mózg efektami wszystkich tych czynności i hobby.
Podsumowanie
Pojęcie, że wiek definiuje zdrowie, jest przestarzałą koncepcją, która nie uwzględnia złożoności biologii człowieka i mocy indywidualnych wyborów. Czynniki takie jak styl życia, genetyka, nastawienie psychiczne, więzi społeczne i zaangażowanie poznawcze są większymi czynnikami determinującymi wiek biologiczny.
Kluczowy wniosek jest jasny: Twoje zdrowie nie jest definiowane przez liczbę przeżytych lat, ale przez wybory, których dokonujesz, i postawy, które przyjmujesz przez całą swoją podróż życiową. Zdrowie i witalność są w zasięgu ręki w każdym wieku, pod warunkiem że podejmujemy świadome wybory i aktywnie dbamy o nasze zdrowie.
